ฐานข้อมูลนิเวศหนองหาร จัดทำขึ้นโดย ศูนย์หนองหาร สถาบันวิจัยและพัฒนา มหาวิทยาลัยราชภัฏสกลนคร ซึ่งมีข้อมูลเกี่ยวกับบึงน้ำหนองหาร รวมถึงระบบนิเวศบริเวณหนองหาร มีดังนี้
ฐานข้อมูลนิเวศหนองหาร จัดทำขึ้นโดย ศูนย์หนองหาร สถาบันวิจัยและพัฒนา มหาวิทยาลัยราชภัฏสกลนคร ซึ่งมีข้อมูลเกี่ยวกับบึงน้ำหนองหาร รวมถึงระบบนิเวศบริเวณหนองหาร มีดังนี้
เมื่อวันที่ ๒๕ – ๒๖ พฤษภาคม พ.ศ. ๒๕๖๗ ณ ห้องประชุมดุสิตา โรงแรมภูพานเพลซ มหาวิทยาลัยราชภัฎสกลนคร โดยมีรองผู้ว่าราชการจังหวัดสกลนคร ท่านวีระ ฤกษ์วาณิชย์กุล เป็นประธานในพิธีเปิดการอบรม การจัดงานครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อสร้างความรู้ความเข้าใจ เกี่ยวกับบทบาทหน้าที่ คุณค่าความสำคัญของนก ตลอดจนมุ่งเน้นการเสริมสร้างศักยภาพผู้คนในพื้นที่ให้มีความรู้ ความเข้าใจการเป็นมัคคุเทศก์ท้องถิ่น และสนับสนุนการท่องเที่ยวของจังหวัดสกลนคร มีผู้เข้าสนใจสมัครเข้าร่วมอบรม ทั้งสิ้น 50 คน ประกอบด้วย องค์กรสัตว์ป่าโลกสากล (WWF – แห่งประเทศไทย) ชมรมอนุรักษ์นกหนองหารสกลนคร การท่องเที่ยวและกีฬาจังหวัดสกลนคร ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมจังหวัดสกลนคร และประชาชนทั่วไป โดยกิจกรรมแบ่งออกเป็นสองวัน ดังนี้ วันที่หนึ่ง เป็นการอบรมให้ความรู้พื้นฐานของการเป็นมัคคุเทศก์ท้องถิ่น การเสวนาเรื่องคุณค่าของการท่องเที่ยวเชิงนิเวศหนองหารจังหวัดสกลนคร การบรรยายวิชาการบรรยายหลักการถ่ายภาพและการดูนก และตำนานเรื่องราวต่าง ๆ การกำหนดเส้นทางท่องเที่ยวในพื้นที่ชุ่มน้ำ และการแสดงนิทรรศการภาพถ่ายนกในพื้นที่หนองหาร วันที่สอง ลงเรือสำรวจเส้นทางการจัดการท่องเที่ยวเชิงนิเวศนกในหนองหาร ใช้เรือจำนวน 4 ลำ โดยเริ่มเดินออกจากพิพิธภัณฑ์ภูพาน แล้วล่องเรือไปยังดอนลังกา ดอนสะคาม ดอนโพธิ์ ดอนสวรรค์พร้อมรับประทานอาหารกลางวันและเดินชมธรรมชาติดอนสวรรค์ จากนั้นล่องเรือไปยังดอนหิน ดอนทราย คูสุด และกลับมาที่ห้องประชุมพิพิธภัณฑ์ภูพาน เพื่อระดมความคิดการออกแบบเส้นทางการท่องเที่ยวการดูนกร่วมกัน จำนวน 1 เส้นทาง อันนำไปสู่การสนับสนุนการท่องเที่ยวของจังหวัดสกลนคร ต่อไป
เมื่อวันที่ 9 กรกฏาคม 2564 คณะกรรมการศูนย์หนองหารศึกษาได้จัดกิจกรรมการพัฒนาและเพิ่มมูลค่าการสานตะกร้าพลาสติก และการแปรรูปปลา ของชุมชนบ้านนาดอกไม้ บ้านดอนเสาธง และบ้านโอนตาลโง๊ะ ตำบลฮางโฮง อำเภอเมือง จังหวัดสกลนคร
เมื่อวันที่ 7 กรกฏาคม 2564 คณะกรรมการศูนย์หนองหารศึกษา ได้ลงพื้นที่ตำบลฮางโฮง อำเภอเมือง จังหวัดสกลนคร เพื่อชี้แจงและทำความเข้าใจการดำเนินงานของศูนย์หนองหารศึกษา ประจำปีงบประมาณ พ.ศ. 2564
การพัฒนาแนวทางการจัดการเปลือกหอยเชอรี่ สู่ "สารปรับปรุงดินอินทรีย์" เป็นการนำเศษเปลือกหอยเชอรี่ที่ถูกทิ้ง นำมาใช้ประโยชน์อีกครั้ง โดยวิธีการนำหอยเชอรี่มาบดให้ได้ขนาดและความละเอียดที่เหมาะสมมาเป็นส่วนผสมสำคัญในการทำสารปรับปรุงดินที่มีธาตุอาหารเหมาะสมกับการบำรุงพืช โดยความร่วมกับศูนย์เทคโนโลยีที่เหมาะสม คณะวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี มหาวิทยาลัยราชภัฏสกลนคร
หนังสือสำคัญสำหรับที่หลวงสำหรับที่สาธารณสมบัติของแผ่นดิน ประเภทพลเมืองใช้ร่วมกัน พ.ศ. 2540 (นสล.) จังหวัดสกลนคร ได๎ท้าการส้ารวจพื้นที่เพื่อก้าหนดแนวเขตหนองหารอยํางจริงจังในชํวงพ.ศ. 2536 – 2539 เพื่อออกหนังสือส้าคัญส้าหรับที่หลวงส้าหรับที่สาธารณสมบัติของแผํนดินประเภทพลเมืองใช๎รํวมกัน พ.ศ. 2540 (นสล.) การก้าหนดแนวเขต นสล. ไมํมีความเหมาะสม ตามสภาพทางภูมิศาสตร์และสภาพนิเวศวิทยาของชุมชน กลําวคือ ฝั่งตะวันออกในเขตต้าบลบ๎านแปูน ต้าบลนาตงวัฒนา แนวเขตหนองหารอยูํที่ความสูง 161 เมตร ระดับน้้าทะเลปานกลาง (ม.รทก.) หํางจากแนวน้้าชายฝั่งขึ้นไปบนบก 3-4 กิโลเมตร ขณะที่ฝั่งตะวันตกในเขตต้าบลฮางโฮงแนวเขต นสล.อยูํที่ความสูง 152 ม.รทก. หํางจากชายฝั่งไปในเขตน้้าหนองหารประมาณ 300–400 เมตร พื้นที่น้้าหนองหารทํวมถึง แตํมีการออกเอกสารสิทธิให๎ในเขต พรฎ. ก้าหนดเขตหวงห๎าม (ทศพล สมพงษ์, 2549) อ้างอิงในแผนแม่บทการอนุรักษ์ ฟื้นฟู และพัฒนาหนองหารจังหวัดสกลนคร พ.ศ. 2560 – 2564 ดูน้อยลง
เมื่อวันที่ ๑๗ มีนาคมพ.ศ. ๒๕๖๕ ศูนย์ความเป็นเลิศด้านหนองหาร สถาบันวิจัยและพัฒนา มหาวิทยาลัยราชภัฏสกลนคร ร่วมกับ องค์กร WWF SIDA สมาคมส่งเสริมการพัฒนาลุ่มน้ำอย่างยั่งยืน และสภาผู้ชมและผู้ฟังรายการไทยพีบีเอส ภูมิภาคตะวันออกเฉียงเหนือ จัดโครงการเวทีรับฟังความคิดเห็นและแลกเปลี่ยนข้อมูลเชิงวิชาการ เรื่องการบริหารจัดการพื้นที่ชุ่มน้ำอย่างชาญฉลาดและยั่งยืน ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ แลกเปลี่ยนสถานการณ์พื้นที่ชุ่มน้ำจากเครือข่ายพื้นที่ชุ่มน้ำทั้ง 4 แห่ง (พื้นที่ชุ่มน้ำบึงโขงหลง กุดทิง น้ำสงครามตอนล่าง และหนองหาร) ระดมความคิดเห็นและจัดทำข้อเสนอแนะจากผู้เข้าร่วมเวที การเสวนาทางวิชาการ การบริหารจัดการพื้นที่ชุ่มน้ำอย่างชาญฉลาดและยั่งยืน ผู้เชี่ยวชาญจากนักวิชาการจากหลากหลายศาสตร์ ดังนี้ อาจารย์มงคล วงศ์กาฬสินธุ์ (ด้านระบบนิเวศน์นก) ดร.เชาวลิต วิทยานนท์ (ด้านทรัพยากรประมง) อาจารย์กิติมา ขุนทอง (ด้านทรัพยากรน้ำ) ผศ.ดร.ไชยณรงค์ เศรษฐเชื้อ (ด้านสังคม) ตัวแทนจากสำนักงานทรัพยากรธรรมชาติและสิงแวดล้อมจังหวัดสกลนคร คุณยรรยง ศรีเจริญ องค์การกองทุนสัตว์ป่าโลกสากล (WWF) ดำเนินรายการโดย นายนิพนธ์ มุลเมืองแสน โดยมีตัวแทนจากชุมชนรอบหนองหาร 34 หมู่บ้าน ตัวแทนพื้นที่แรมซ่าร์ไซต์ในภาคอีสานตอนบน 3 แห่ง กลุ่มผู้นำ/นักวิชาการ/NGO/นักศึกษา - สำนักงานประมงจังหวัดสกลนครและศูนย์วิจัยฯ เครือข่ายองค์กรชุมชนในพื้นที่หนองหาร หน่วยงานอื่น ๆ ที่เกี่ยวข้อง เข้าร่วมกว่า 80 คน ส่งผลให้เกิดกระบวนการดำเนินการต่อการแก้ไขปัญหาโดยการมีส่วนร่วมของภาคประชาชน ภาควิชาการและหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง พร้อมทั้งรับฟังข้อเสนอแนะต่อการมีส่วนร่วมในการขับเคลื่อนงานร่วมกับภาคีเครือข่ายในพื้นที่ชุ่มน้ำ และสร้างกลไกการเป็นหุ้นส่วนต่อการพัฒนาพื้นที่ชุ่มน้ำอย่างมีส่นร่วม
พฤติกรรมชอบอยู่ตัวเดียว วิธีหาอาหารจะเดินหากินตามแหล่งน้ำที่ไม่ลึกนักอย่างเชื่องช้า เพื่อจะได้ไม่ทำให้เหยื่อตกใจหนี เมื่อได้โอกาสจะยืดคอพุ่งออกไปจิกเหยื่อได้ทันที ชอบหากินช่วงเช้าตรู่และตอนเย็น
ความหลากหลายของนกในพื้นที่หนองหารจังหวัดสกลนคร
นกในพื้นที่หนองหารมีหลากหลายชนิด จากการสำรวจ พบ จำนวน 180 ชนิด ที่บ่งชี้ถึงความอุดมสมบูรณ์
